Plan restrukturyzacyjny stanowi kluczowy dokument w procesie restrukturyzacji przedsiębiorstwa, który pozwala na systematyczne i kompleksowe ujęcie strategii naprawczej dłużnika. To nie tylko obligatoryjny element formalnych postępowań restrukturyzacyjnych, ale również praktyczne narzędzie wspierające zarządzanie sytuacją kryzysową w spółkach kapitałowych, osobowych czy jednoosobowych działalnościach gospodarczych. Jego znaczenie jest szczególnie widoczne w dobie niestabilności gospodarczej, wysokich stóp procentowych i licznych wniosków o upadłość spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, których można często uniknąć właśnie dzięki odpowiednio przygotowanemu planowi restrukturyzacyjnemu.

Podstawy prawne

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, plan restrukturyzacyjny stanowi integralną część wniosku restrukturyzacyjnego, niezależnie od rodzaju procedury (postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe, postępowanie sanacyjne). Brak planu lub jego rażące niedopracowanie skutkuje oddaleniem wniosku o otwarcie postępowania.

Cel i funkcje planu restrukturyzacyjnego

Celem nadrzędnym planu restrukturyzacyjnego jest wykazanie, że dłużnik posiada realną zdolność do przeprowadzenia działań naprawczych i przywrócenia zdolności do wykonywania zobowiązań. Dokument ten pełni funkcje:

• informacyjną (dla wierzycieli, sądu, nadzorcy lub zarządcy),
  
  
• decyzyjną (dla organów właścicielskich i menedżerskich spółki),
  
  
• prognostyczną (określenie efektów wdrożenia),
  
  
• kontrolną (monitorowanie wdrażania zaplanowanych działań).
  
  

Struktura planu restrukturyzacyjnego

1. Opis przedsiębiorstwa dłużnika

Ta część powinna zawierać:

• dane rejestrowe,
  
  
• opis formy organizacyjno-prawnej (np. spółka z o.o., S.A., JDG),
  
  
• charakterystykę branży,
  
  
• strukturę zatrudnienia,
  
  
• informacje o majątku i źródłach przychodu.
  
  

2. Analiza przyczyn trudnej sytuacji ekonomicznej

W tej sekcji należy dokonać precyzyjnej diagnozy źródeł kryzysu. Może to być m.in.:

• nadmierne zadłużenie,
  
  
• nietrafione inwestycje kapitałowe,
  
  
• utrata kluczowych kontraktów,
  
  
• konsekwencje pandemii COVID-19 lub wojny w Ukrainie,
  
  
• nieprawidłowe zarządzanie (co może wymagać działania typu „zmienię prezesa spółki”).
  
  

3. Propozycje układowe

Ten element planu jest obligatoryjny i powinien przedstawiać możliwe formy redukcji, odroczenia lub rozłożenia na raty zobowiązań, np.:

• konwersja długu na udziały/akcje,
  
  
• częściowe umorzenie zobowiązań,
  
  
• odroczenie terminów płatności (tzw. standstill),
  
  
• tzw. haircut (czyli redukcja zadłużenia nominalnego).
  
  

W tej sekcji naturalnie mogą się pojawić słowa kluczowe typu „pożyczka dla zadłużonej firmy” czy „kupuję firmę z długami”, ponieważ restrukturyzacja często wiąże się z wejściem inwestora strategicznego.

4. Planowane działania naprawcze

W ramach planowanych działań restrukturyzacyjnych przedsiębiorstwo może:

• zredukować koszty stałe,
  
  
• sprzedać zbędne składniki majątkowe (np. środki trwałe, nieruchomości),
  
  
• ograniczyć liczbę zatrudnionych,
  
  
• pozyskać nowego wspólnika (np. inwestora zainteresowanego formułą „sprzedam zadłużoną spółkę z zaległościami w ZUS”).
  
  

W tym miejscu warto wskazać, że zmiana składu organów zarządczych („szukam prezesa z doświadczeniem restrukturyzacyjnym”) również może stanowić realne narzędzie poprawy efektywności.

5. Prognoza finansowa

Nieodłącznym elementem planu jest prognoza finansowa, zazwyczaj na okres minimum 12 miesięcy od daty złożenia planu. Zawiera:

• rachunek wyników,
  
  
• bilans,
  
  
• prognozowane przepływy pieniężne (cash-flow),
  
  
• analizę wskaźnikową (np. wskaźnik pokrycia długu z EBITDA).
  
  

Znaczenie planu w ocenie sądu i wierzycieli

Sąd restrukturyzacyjny, rozpatrując wniosek restrukturyzacyjny, w dużej mierze opiera się na weryfikacji rzetelności i realizmu planu. Jeśli plan nie przekonuje sądu co do możliwości wdrożenia – następuje oddalenie wniosku. Dlatego niejednokrotnie lepiej zainicjować proces sprzedaży aktywów (np. „sprzedam zadłużoną spółkę z nieczynną działalnością”) niż kontynuować nierokującą procedurę.

Z kolei wierzyciele mogą – w oparciu o dane z planu – ocenić, czy dłużnik rzeczywiście ma szansę na odzyskanie płynności. Ułatwia to podejmowanie decyzji co do przyjęcia lub odrzucenia propozycji układowych.

Przykład praktyczny zastosowania

Przykładowo, spółka transportowa działająca w regionie Pomorza, po utracie dwóch strategicznych klientów oraz wskutek gwałtownego wzrostu cen paliw, popadła w spiralę zadłużenia. Zarząd zdecydował się na złożenie wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego. W planie restrukturyzacyjnym przedstawiono:

• plan sprzedaży dwóch nierentownych oddziałów,
  
  
• pozyskanie pożyczki pomostowej od inwestora branżowego,
  
  
• zmianę członka zarządu odpowiedzialnego za finanse,
  
  
• propozycję częściowego umorzenia zobowiązań wobec kontrahentów.
  
  

W wyniku przyjęcia planu przez wierzycieli i sąd, spółka nie tylko uniknęła upadłości, ale po 16 miesiącach wdrożenia odzyskała rentowność operacyjną.

Wnioski i rekomendacje

Plan restrukturyzacyjny to nie jedynie formalność – to realny dokument strategiczny. Jego jakość często decyduje o przyszłości przedsiębiorstwa, które może stanąć przed dramatycznym wyborem: ogłoszenie upadłości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub wdrożenie racjonalnych działań naprawczych. Warto w tym zakresie korzystać z doradztwa profesjonalnych pełnomocników i ekspertów ds. restrukturyzacji.