W realiach współczesnego obrotu gospodarczego, zwłaszcza w kontekście rosnącej liczby transakcji typu distressed M&A, pre-pack, czy przejęć spółek znajdujących się w kryzysie płynnościowym, istotne znaczenie zyskuje dokument znany pod nazwą Letter of Intent (dalej: LOI), tłumaczony na język polski jako „list intencyjny”.

Choć sam dokument nie posiada jednolitej definicji ustawowej w polskim systemie prawnym, jego funkcja jako instrumentu przedkontraktowego została szeroko ugruntowana w doktrynie, judykaturze oraz międzynarodowej praktyce transakcyjnej. Szczególnego znaczenia LOI nabiera w sytuacji, gdy przedmiotem negocjacji jest spółka zadłużona, w stosunku do której potencjalny inwestor planuje wdrożenie wieloetapowego procesu nabycia, często połączonego z koniecznością zmiany struktury właścicielskiej, przekształcenia zarządu (zmienię prezesa), a nawet wprowadzenia zewnętrznych mechanizmów nadzoru nad realizacją zobowiązań układowych.

1. Istota i funkcja listu intencyjnego

Letter of Intent to dokument wyrażający wolę jednej lub obu stron rozpoczęcia lub kontynuowania negocjacji w celu zawarcia określonej transakcji. W kontekście przejęcia spółki zadłużonej LOI pełni rolę deklaracji zamiaru przeprowadzenia nabycia udziałów, akcji lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, z zastrzeżeniem podjęcia dalszych działań – takich jak due diligence, ustalenie zakresu odpowiedzialności poprzednich właścicieli, analiza umów finansowych oraz uzgodnienie ostatecznych warunków umowy inwestycyjnej.

LOI nie jest co do zasady wiążącym zobowiązaniem do zawarcia umowy przyrzeczonej – z wyjątkiem postanowień wyraźnie wskazanych jako obligatoryjne (np. klauzula wyłączności, zobowiązanie do zachowania poufności, tzw. non-disclosure agreement). Niemniej jednak, w praktyce biznesowej stanowi ważny etap przejściowy między wolą inwestora a zobowiązaniami formalnymi, stanowiąc często istotny element zabezpieczający dla obu stron.

2. LOI jako narzędzie porządkowania procesu przejęcia spółki w kryzysie

W przypadku transakcji dotyczących przedsiębiorstw znajdujących się w sytuacji niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością, LOI pozwala na uporządkowanie negocjacji, przyjęcie harmonogramu działań i stworzenie formalnych ram, w których można prowadzić proces transakcyjny w sposób zgodny z zasadą staranności, lojalności kontraktowej oraz transparentności wobec wierzycieli i instytucji publicznych.

Jest to szczególnie ważne w sytuacjach, gdy sprzedaż spółki zadłużonej wiąże się z koniecznością:

• wcześniejszego zawarcia porozumienia z wierzycielami finansowymi lub obligatariuszami,
  
  
• skoordynowania działań z syndykiem, nadzorcą sądowym lub zarządcą w postępowaniu restrukturyzacyjnym,
  
  
• oceny ryzyk prawnych związanych z toczącymi się egzekucjami komorniczymi,
  
  
• przejęcia majątku zabezpieczonego rzeczowo lub hipotecznie,
  
  
• zmiany struktury korporacyjnej, w tym powołania nowego zarządu (zmienię prezesa jako warunek inwestycji).
  
  

3. Elementy treści listu intencyjnego w transakcji typu „kupię firmę z długami”

Choć listy intencyjne nie mają jednej, sztywno określonej formy, w praktyce profesjonalnej zawierają one szereg istotnych postanowień, w tym:

• identyfikację stron (podmiotów zainteresowanych przejęciem i zbyciem spółki),
  
  
• opis przedmiotu transakcji – np. pakiet udziałów, składniki majątkowe, know-how, wierzytelności,
  
  
• intencję zawarcia umowy przyrzeczonej (np. share purchase agreement – SPA),
  
  
• zakres planowanego due diligence – obejmujący analizę prawną, podatkową, finansową oraz techniczną,
  
  
• klauzule ekskluzywności (no-shop clause) – wyłączające możliwość prowadzenia równoległych negocjacji przez sprzedającego,
  
  
• postanowienia o zachowaniu poufności (NDA),
  
  
• harmonogram działania, często powiązany z kalendarzem restrukturyzacyjnym (np. daty zakończenia postępowania układowego),
  
  
• warunki zawieszające, np. zgoda KNF, sądu, zgromadzenia wspólników,
  
  
• zastrzeżenia braku obowiązku zawarcia umowy (klauzule typu non-binding).
  
  

W przypadku transakcji o podwyższonym ryzyku – jakim jest każdorazowo przejęcie spółki zadłużonej – list intencyjny odgrywa również funkcję ochronną, stanowiąc pisemny dowód prowadzenia negocjacji w dobrej wierze, co może mieć znaczenie w ewentualnych postępowaniach spornych lub sądowych.

4. Znaczenie LOI dla instytucjonalnych i branżowych inwestorów

Dla inwestorów instytucjonalnych, funduszy PE/VC, wehikułów inwestycyjnych typu distress funds czy holdingów branżowych, LOI jest nie tylko narzędziem formalnym, ale także mechanizmem dyscyplinującym proces inwestycyjny, który pozwala ocenić, czy zbywający rzeczywiście zamierza doprowadzić transakcję do końca, czy też traktuje rozmowy instrumentalnie.

W sektorze przejęć spółek w kryzysie dokument ten jest również sygnałem do rozpoczęcia działań operacyjnych – takich jak:

• przygotowanie modelu finansowego transakcji,
  
  
• zidentyfikowanie zobowiązań pozabilansowych,
  
  
• zabezpieczenie źródeł finansowania nabycia lub restrukturyzacji,
  
  
• wskazanie osoby, która w razie potrzeby obejmie funkcję prezesa (np. zgodnie z hasłem: zmienię prezesa jako element odbudowy wiarygodności),
  
  
• uruchomienie procedur zgód korporacyjnych i compliance.
  
  

5. Przykład praktyczny: przejęcie spółki „Techline Solutions” w modelu LOI + pre-pack

Spółka „Techline Solutions” zajmująca się dostarczaniem komponentów elektronicznych do firm z sektora automotive, wskutek zerwania głównego kontraktu zagranicznego wpadła w spiralę zadłużenia. Z uwagi na wysoką specjalizację technologiczną oraz rentowną linię produkcyjną, inwestor branżowy z Niemiec złożył Letter of Intent z zamiarem przejęcia aktywów spółki w modelu pre-pack upadłości.

W LOI zawarto:

• pełny opis zamiaru nabycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa,
  
  
• zobowiązanie do sfinansowania kosztów sanacji linii produkcyjnej,
  
  
• warunek przejęcia umów z kluczowymi kontrahentami,
  
  
• wskazanie osoby nowego prezesa zarządu (warunek inwestycji),
  
  
• klauzule poufności, ekskluzywności i harmonogram wdrożenia.
  
  

Proces zakończył się skutecznym zatwierdzeniem sprzedaży przez sąd upadłościowy. Przykład ten pokazuje, że odpowiednio skonstruowany LOI może nie tylko uporządkować złożony proces inwestycyjny, ale i realnie umożliwić odzyskanie wartości z zadłużonego przedsiębiorstwa.

Letter of Intent, choć nie stanowi dokumentu zobowiązującego do zawarcia transakcji, jest nieodzownym elementem profesjonalnych negocjacji przejęć spółek – zwłaszcza w warunkach ich trudnej sytuacji ekonomicznej. Jako narzędzie uprzedzające zawarcie wiążącej umowy, LOI pozwala na:

• stworzenie struktury komunikacyjnej pomiędzy stronami,
  
  
• zapewnienie bezpieczeństwa danych oraz zaufania negocjacyjnego,
  
  
• uporządkowanie procesu analizy stanu prawnego, księgowego i finansowego,
  
  
• formalne zainicjowanie procesu „kupię firmę z długami” z udziałem podmiotów profesjonalnych,
  
  
• przygotowanie gruntu pod sprzedaż zadłużonej spółki z poszanowaniem zasad prawa i interesu wierzycieli.
  
  

Wobec rosnącej liczby transakcji przejęć firm znajdujących się w stanie zagrożenia niewypłacalnością, dokumentacja prekontraktowa – w tym przede wszystkim Letter of Intent – zasługuje na coraz większą uwagę praktyków prawa, doradców restrukturyzacyjnych, inwestorów oraz menedżerów zainteresowanych aktywnym udziałem w procesach transformacyjnych.