Kredyt rewolwingowy (ang. revolving credit facility) jest jednym z podstawowych instrumentów finansowania kapitału obrotowego przedsiębiorstwa, umożliwiającym wielokrotne korzystanie z przyznanego limitu kredytowego w ustalonym czasie, przy założeniu każdorazowej spłaty wykorzystywanej części. Odmiennie niż w przypadku kredytu ratalnego, kredytobiorca może wielokrotnie zaciągać i spłacać zobowiązania, korzystając z odnawialnego limitu, podobnie jak w karcie kredytowej, ale w znacznie szerszym wymiarze operacyjnym.

Z punktu widzenia przedsiębiorstwa zagrożonego utratą płynności, kredyt rewolwingowy może pełnić funkcję mechanizmu utrzymania bieżącej wypłacalności w okresie restrukturyzacji. Jednocześnie – przy odpowiednim ustrukturyzowaniu – może on posłużyć jako element strategii inwestycyjnej, gdy np. potencjalny nabywca deklaruje: kupię firmę z długami, ale pod warunkiem utrzymania przez bank rewolwingu na dotychczasowych warunkach, lub warunkuje restrukturyzację wewnętrzną stwierdzeniem: zmienię prezesa i ustabilizuję operacje, jeśli linia kredytowa zostanie utrzymana.

2. Konstrukcja prawna kredytu rewolwingowego

a) Umowa kredytu w świetle Prawa bankowego

Zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego (Dz.U. z 2023 r., poz. 2488), umowa kredytu polega na tym, że bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na oznaczony czas środki pieniężne w umówionej wysokości i na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do ich zwrotu wraz z odsetkami i prowizją. W przypadku kredytu rewolwingowego, szczególną cechą jest odnawialność limitu – każdorazowa spłata kapitału skutkuje ponownym udostępnieniem środków w tej samej wysokości.

b) Elementy umowy kredytu rewolwingowego

• maksymalna kwota kredytu (limitu),
  
  
• okres obowiązywania umowy (zwykle 12–36 miesięcy),
  
  
• oprocentowanie i prowizja od niewykorzystanego limitu,
  
  
• harmonogram spłat lub sposób odnawiania limitu,
  
  
• zabezpieczenia – najczęściej cesja wierzytelności, zastaw rejestrowy, hipoteka, poręczenia osobiste,
  
  
• klauzule wcześniejszego wypowiedzenia w przypadku pogorszenia sytuacji finansowej.
  
  

3. Rola kredytu rewolwingowego w restrukturyzacji i zarządzaniu zadłużeniem

a) Płynność w toku działań naprawczych

W realiach prowadzenia działalności gospodarczej przez spółkę restrukturyzowaną, zachowanie możliwości terminowej zapłaty za surowce, wynagrodzenia, media i podatki może decydować o sukcesie całego procesu. Kredyt rewolwingowy pełni tu funkcję pomostowego źródła finansowania działalności operacyjnej.

b) Linia kredytowa jako instrument negocjacyjny

W rozmowach z wierzycielami, utrzymanie rewolwingu może stanowić dowód zaufania ze strony instytucji finansowych i przesłankę do uzyskania zgody na układ. Może również być elementem strategii inwestora rozważającego transakcję typu jak sprzedać zadłużoną spółkę – jako narzędzie do utrzymania obrotu w okresie przejściowym.

4. Ograniczenia i ryzyka związane z kredytem rewolwingowym

a) Zastrzeżenia dotyczące niewypłacalności

W wielu umowach kredytu rewolwingowego znajdują się klauzule umożliwiające bankowi:

• natychmiastowe wypowiedzenie umowy w razie pogorszenia sytuacji finansowej,
  
  
• zawieszenie możliwości dalszego korzystania z limitu w przypadku wszczęcia postępowania układowego lub sanacyjnego,
  
  
• uznanie postępowania restrukturyzacyjnego za „zdarzenie upadłościowe” (event of default).
  
  

b) Trudność w refinansowaniu

Z uwagi na specyficzny charakter linii odnawialnej i związane z nią ryzyko kredytowe, niewielka liczba instytucji jest gotowa do udzielania kredytów rewolwingowych spółkom o podwyższonym profilu ryzyka, chyba że występuje dodatkowe zabezpieczenie – np. gwarancja BGK lub poręczenie właściciela (zmienię prezesa i obejmę osobiste poręczenie).

5. Kredyt rewolwingowy a struktura transakcji M&A

Kredyt rewolwingowy może mieć istotny wpływ na:

• wycenę spółki w transakcji sprzedaży zadłużonego podmiotu – jeśli linia kredytowa jest aktywna i stabilna, podnosi wartość przedsiębiorstwa jako „działającego w ruchu”,
  
  
• negocjacje z inwestorem – wiele ofert z klauzulą kupię firmę z długami zawiera warunek utrzymania linii kredytowej lub jej refinansowania,
  
  
• due diligence – analiza umowy kredytowej pod kątem ograniczeń w zakresie zmiany struktury właścicielskiej lub zarządu.
  
  

6. Kazus – kredyt rewolwingowy jako element naprawy sytuacji płynnościowej

Spółka „AGRO-PACK” S.A., producent opakowań przemysłowych, utraciła płynność w wyniku wzrostu kosztów energii i surowców. Dotychczas wykorzystywała odnawialną linię kredytową w ING Banku w wysokości 2,5 mln zł. W związku z pogorszeniem wskaźników finansowych i przygotowaniem do postępowania restrukturyzacyjnego, bank zawiesił dostęp do kredytu.

W odpowiedzi:

• spółka wdrożyła plan naprawczy, powołała nowy zarząd (zmienię prezesa),
  
  
• rozpoczęto negocjacje z inwestorem (kupię firmę z długami), który zażądał rewaluacji umowy kredytowej,
  
  
• bank, po przedstawieniu planu sanacyjnego, wyraził zgodę na odblokowanie 1,5 mln zł kredytu rewolwingowego pod warunkiem ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia w postaci cesji należności.
  
  

To umożliwiło spółce zachowanie ciągłości produkcji do czasu zatwierdzenia układu.

Kredyt rewolwingowy stanowi:

• fundamentalne narzędzie zarządzania płynnością w realiach niepewności finansowej,
  
  
• elastyczny instrument finansowania bieżącej działalności, który może funkcjonować równolegle z procesem restrukturyzacyjnym,
  
  
• czynnik decydujący o powodzeniu transakcji M&A, gdy inwestor bada, czy utrzymanie linii kredytowej będzie możliwe w ramach procesu jak sprzedać zadłużoną spółkę,
  
  

element budujący zaufanie wierzycieli, o ile nie zawiera zbyt restrykcyjnych klauzul wypowiedzenia lub utraty limitu.