Koncesja jest szczególną formą reglamentacji działalności gospodarczej, przewidzianą w art. 37 i n. ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Stanowi ona akt administracyjny o charakterze konstytutywnym, uprawniający do wykonywania określonej działalności w dziedzinach, które ze względu na interes publiczny podlegają szczególnej ochronie (np. energetyka, transport lotniczy, wydobycie kopalin, obrót bronią, ochrona osób i mienia).

Z uwagi na publicznoprawny charakter koncesji oraz związane z nią obowiązki o charakterze regulacyjnym, przedsiębiorstwa posiadające koncesje są uznawane za przedsiębiorstwa regulowane. Ich restrukturyzacja, sprzedaż, przekształcenie lub jakakolwiek forma reorganizacji – w tym działania oddłużeniowe – wymaga nie tylko zachowania zasad wynikających z przepisów prawa prywatnego, lecz także zgodności z reżimem administracyjnym i sektorowym.

W praktyce oznacza to, że procedury takie jak jak sprzedać zadłużoną spółkę, kupię firmę z długami czy nawet zmienię prezesa – jeżeli dotyczą podmiotu działającego na podstawie koncesji – muszą być poprzedzone analizą ich dopuszczalności z perspektywy organu koncesyjnego.

2. Podstawy prawne funkcjonowania koncesji

Koncesje są przyznawane przez właściwe organy administracji publicznej w drodze decyzji administracyjnej, na czas określony (z możliwością przedłużenia), przy spełnieniu szczegółowych warunków materialnych i formalnych. Kluczowe akty normatywne w tym zakresie to m.in.:

• Prawo energetyczne,
  
  
• Prawo geologiczne i górnicze,
  
  
• Prawo lotnicze,
  
  
• Ustawa o ochronie osób i mienia,
  
  
• Prawo telekomunikacyjne,
  
  
• Prawo wodne.
  
  

Koncesja może zostać cofnięta, zmieniona lub wygasnąć m.in. w przypadku zmiany formy prawnej przedsiębiorcy, utraty zdolności do wykonywania działalności koncesjonowanej, rażącego naruszenia przepisów lub zaprzestania prowadzenia działalności.

W tym kontekście restrukturyzacja przedsiębiorstwa regulowanego musi być realizowana w sposób, który nie skutkuje naruszeniem integralności warunków koncesji – a tym samym nie prowadzi do jej cofnięcia lub wygaśnięcia.

3. Relacja pomiędzy restrukturyzacją a koncesją

a) Restrukturyzacja jako przesłanka badania kondycji koncesjonariusza

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego wobec spółki koncesjonowanej nie oznacza automatycznej utraty koncesji, jednak może prowadzić do wszczęcia postępowania wyjaśniającego przez organ koncesyjny w zakresie:

• zachowania ciągłości świadczenia usług (np. dostaw energii),
  
  
• sytuacji majątkowej i zdolności finansowej spółki,
  
  
• zgodności z interesem publicznym i bezpieczeństwem użytkowników.
  
  

Przedsiębiorstwo podlegające restrukturyzacji może być zobowiązane do przedstawienia planu naprawczego, opinii doradcy restrukturyzacyjnego lub dokumentu wykazującego, że proces oddłużeniowy nie zakłóci obowiązków wynikających z koncesji.

b) Wpływ zmiany właściciela lub organu zarządzającego

Zmiana struktury właścicielskiej (np. sprzedaż udziałów inwestorowi deklarującemu: kupię firmę z długami) albo reorganizacja zarządu (np. w trybie zmienię prezesa) może być kwalifikowana jako zmiana istotnych warunków wykonywania działalności koncesjonowanej. W takim przypadku:

• wymagane może być uzyskanie zgody organu koncesyjnego,
  
  
• niekiedy należy złożyć wniosek o zmianę decyzji koncesyjnej (w przypadku zmiany siedziby, formy prawnej lub nazwy podmiotu),
  
  
• może zajść potrzeba uzyskania nowej koncesji w razie przejęcia przedsiębiorstwa w całości.
  
  

Brak powiadomienia organu lub przeprowadzenie transakcji bez wymaganych zgód może skutkować cofnięciem koncesji i upadkiem całej transakcji – co czyni szczególnie istotnym uwzględnienie tych elementów przy planowaniu działań transakcyjnych lub restrukturyzacyjnych.

4. Problematyka sukcesji koncesji przy przekształceniach i transakcjach

a) Sukcesja uniwersalna a koncesja

W przypadku przekształcenia spółki (np. spółka z o.o. w spółkę akcyjną), zachodzi sukcesja uniwersalna, co oznacza, że nowy podmiot wchodzi we wszystkie prawa i obowiązki poprzednika – również te wynikające z koncesji. Jednakże wiele ustaw szczególnych nakłada obowiązek powiadomienia organu koncesyjnego o planowanym przekształceniu, a nawet uzyskania uprzedniego zatwierdzenia.

b) Sukcesja jednostkowa – sprzedaż przedsiębiorstwa

W przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa koncesjonowanego w trybie art. 55¹ KC (np. w ramach transakcji typu jak sprzedać zadłużoną spółkę), koncesja nie przechodzi automatycznie na nabywcę. Oznacza to, że:

• nowy właściciel musi uzyskać nową koncesję,
  
  
• niekiedy możliwe jest przejściowe wykonywanie działalności na podstawie zgody czasowej,
  
  
• transakcja może zostać zablokowana przez brak decyzji koncesyjnej na czas.
  
  

5. Obowiązki informacyjne i compliance w procesie restrukturyzacyjnym

Każde przedsiębiorstwo regulowane objęte koncesją powinno wdrożyć specjalną procedurę compliance koncesyjnego, która obejmuje:

• bieżący monitoring obowiązków informacyjnych wobec organu koncesyjnego,
  
  
• opracowanie mapy ryzyk związanych z otwarciem restrukturyzacji,
  
  
• cykliczną ocenę zdolności do utrzymania wymogów finansowych (np. zabezpieczeń, gwarancji bankowych),
  
  
• przygotowanie standardowego pakietu dokumentów do komunikacji z regulatorem.
  
  

W procesie transakcyjnym (kupię firmę z długami lub jak sprzedać zadłużoną spółkę), kluczowe jest również uwzględnienie due diligence w zakresie zgodności koncesyjnej – obejmujące weryfikację kompletności dokumentacji, obowiązków sektorowych i historii relacji z regulatorem.

6. Przykład praktyczny – sprzedaż spółki z koncesją energetyczną

Spółka „ENERGO-KONCEPT” sp. z o.o., posiadająca koncesję na dystrybucję energii elektrycznej w jednym z województw, popadła w trudności płatnicze i zainicjowała przyspieszone postępowanie układowe. Równolegle zgłosił się inwestor zainteresowany zakupem udziałów (kupię firmę z długami).

Warunkiem zawarcia umowy sprzedaży udziałów było:

• przeprowadzenie pełnego audytu koncesyjnego,
  
  
• uzyskanie promesy utrzymania koncesji przez nowego inwestora,
  
  
• dokonanie zmian w zarządzie spółki (zmienię prezesa) zaakceptowanych przez URE.
  
  

Proces wymagał trójstronnych konsultacji: z zarządem, doradcą restrukturyzacyjnym i regulatorem. Finalnie, transakcja została przeprowadzona z sukcesem – przy zachowaniu ciągłości dostaw i pełnej zgodności z wymogami regulacyjnymi.

Koncesja, jako publicznoprawne upoważnienie do prowadzenia działalności gospodarczej, nie może być traktowana wyłącznie jako narzędzie formalne. W praktyce pełni funkcję systemowego zabezpieczenia interesu publicznego – a tym samym staje się kluczowym punktem odniesienia przy planowaniu i realizacji działań restrukturyzacyjnych.

W szczególności, każda strategia restrukturyzacyjna obejmująca przedsiębiorstwo koncesjonowane powinna:

• identyfikować wpływ działań naprawczych na integralność koncesji,
  
  
• uwzględniać mechanizmy konsultacyjne z regulatorem,
  
  
• przewidywać strukturę transakcyjną uwzględniającą sukcesję praw i obowiązków,
  
  

integrować działania właścicielskie (jak sprzedać zadłużoną spółkę), inwestorskie (kupię firmę z długami) i korporacyjne (zmienię prezesa) w sposób zbieżny z interesem publicznym.