Pojęcie judgement creditor (wierzyciel mający tytuł wykonawczy) odnosi się do sytuacji, w której roszczenie przysługujące wierzycielowi zostało potwierdzone orzeczeniem sądowym lub innym tytułem egzekucyjnym, a następnie zaopatrzone w klauzulę wykonalności, umożliwiającą przymusowe dochodzenie roszczenia w drodze egzekucji sądowej (art. 776 i n. Kodeksu postępowania cywilnego – dalej: „k.p.c.”).

Wierzyciel posiadający tytuł wykonawczy znajduje się w uprzywilejowanej pozycji prawnej względem innych podmiotów uprawnionych, którzy nie uzyskali jeszcze formalnego potwierdzenia swoich roszczeń. Status ten daje mu szereg uprawnień procesowych i materialnoprawnych, których skuteczność zależy od zdolności majątkowej dłużnika, stopnia zabezpieczenia roszczeń oraz sytuacji prawnej egzekwowanego majątku.

2. Źródła powstania tytułu wykonawczego

Zgodnie z art. 777 § 1 k.p.c., tytułami egzekucyjnymi mogą być:

• prawomocne lub natychmiast wykonalne orzeczenia sądu (wyroki, nakazy zapłaty, postanowienia),
  
  
• ugody sądowe,
  
  
• akty notarialne zawierające oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji (tzw. poddanie się rygorowi egzekucji – art. 777 § 1 pkt 4–6 k.p.c.),
  
  
• inne akty, którym ustawodawca przyznał moc tytułu egzekucyjnego (np. bankowe tytuły egzekucyjne do 2016 r., decyzje administracyjne).
  
  

Tytuł egzekucyjny po nadaniu klauzuli wykonalności przez sąd lub referendarza staje się tytułem wykonawczym i stanowi podstawę wszczęcia egzekucji.

3. Uprawnienia judgement creditor w postępowaniu egzekucyjnym

Wierzyciel mający tytuł wykonawczy może:

• złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji komorniczej z dowolnego składnika majątku dłużnika (ruchomości, nieruchomości, rachunków bankowych, wynagrodzenia, wierzytelności),
  
  
• żądać zajęcia całych mas majątkowych oraz wpisu ostrzeżeń w księgach wieczystych, rejestrach zastawów i CEIDG,
  
  
• żądać przymusowego zarządu nad przedsiębiorstwem, a także zbycia jego składników w trybie licytacyjnym,
  
  
• dołączyć do postępowania egzekucyjnego wszczętego przez innych wierzycieli (w przypadku egzekucji łącznej),
  
  
• uczestniczyć jako wierzyciel zabezpieczony w ramach kolejności zaspokojenia,
  
  
• składać wniosek o ujawnienie majątku dłużnika (art. 913 k.p.c.).
  
  

Z perspektywy strategii egzekucyjnej, tytuł wykonawczy czyni judgement creditor podmiotem aktywnym, zdolnym do inicjowania i wymuszania działań na dłużniku, co może stanowić istotny element presji negocjacyjnej, również w kontekście układowym.

4. Status judgement creditor w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym

Posiadanie tytułu wykonawczego nie skutkuje automatycznym zaspokojeniem wierzyciela w postępowaniach zbiorowych. W przypadku:

A. Postępowania restrukturyzacyjnego:

• judgement creditor ma obowiązek zgłoszenia wierzytelności, jeśli nie znajduje się na liście sporządzonej przez dłużnika;
  
  
• jego głos ma wagę proporcjonalną do wysokości wierzytelności;
  
  
• może zgłaszać sprzeciw wobec propozycji układowych, żądać głosowania w oddzielnej grupie wierzycieli;
  
  
• zostaje objęty układem, co powoduje zawieszenie i wstrzymanie egzekucji.
  
  

B. Postępowania upadłościowego:

• wierzyciel z tytułem wykonawczym staje się uczestnikiem postępowania jako wierzyciel osobisty;
  
  
• jego tytuł nie daje pierwszeństwa, o ile nie towarzyszy mu zabezpieczenie rzeczowe (hipoteka, zastaw);
  
  
• egzekucja zostaje umorzona z mocy prawa, a zaspokojenie wierzyciela następuje w planie podziału, zgodnie z kategoriami zaspokojenia (art. 342–345 Prawa upadłościowego).
  
  

Z tych względów, posiadanie tytułu wykonawczego jest atutem w negocjacjach przedsądowych, natomiast w restrukturyzacji traci charakter narzędzia nacisku, co wymusza zmianę strategii wierzycielskiej.

5. Judgement creditor a transakcje i odpowiedzialność dłużników

W praktyce obrotu gospodarczego judgement creditor często występuje jako strona wpływająca na możliwość przeprowadzenia transakcji sprzedaży udziałów lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Przed sprzedażą inwestorzy pytają m.in.:

• „czy na spółce ciążą tytuły wykonawcze i czy mogą być one egzekwowane z udziałów lub majątku produkcyjnego?”,
  
  
• „czy kupię firmę z długami, jeśli wierzyciel z tytułem egzekucyjnym już zajął konta lub nieruchomość?”,
  
  
• „czy mogę zmienić prezesa i wdrożyć restrukturyzację bez zgody judgement creditor?”.
  
  

Odpowiedzi zależą od szczegółów tytułu, zakresu zajęć oraz sytuacji korporacyjnej – m.in. czy zarząd działał zgodnie z interesem spółki, czy też naraża się na odpowiedzialność z art. 299 k.s.h. lub art. 116 Ordynacji podatkowej. Niejednokrotnie skuteczną strategią okazuje się wówczas zawarcie ugody z judgement creditor w zamian za umorzenie części roszczenia lub jego konwersję na udziały (debt-to-equity swap).

6. Przykład praktyczny

Spółka „LOGIPOL S.A.” posiadająca sieć magazynów wysokiego składowania utraciła płynność na skutek przerwania finansowania leasingowego i wypowiedzenia linii kredytowej. Wierzyciel strategiczny – operator logistyczny – uzyskał tytuł wykonawczy przeciwko spółce w postaci wyroku sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, obejmującego ponad 12 mln zł.

W toku egzekucji zajęto rachunki, nieruchomości i prawa do znaków towarowych. Zarząd spółki zaproponował otwarcie przyspieszonego postępowania układowego. Inwestor branżowy, rozważający przejęcie, postawił warunek: „kupię firmę z długami, jeśli judgement creditor wyrazi wolę restrukturyzacji długu i nie będzie blokować konwersji roszczeń”.

Po intensywnych negocjacjach udało się uzyskać zawarcie ugody, a wierzyciel przystąpił do głosowania nad układem, co umożliwiło zatwierdzenie planu naprawczego i zmianę zarządu – zrealizowaną w trybie warunkowym: „zmienię prezesa po uzyskaniu decyzji sądu restrukturyzacyjnego”.

7. Rekomendacje praktyczne dla judgment creditor oraz dłużników

Dla wierzycieli:

• bezzwłoczne występowanie o nadanie klauzuli wykonalności i zabezpieczenia majątku dłużnika,
  
  
• wstrzymywanie się od nadmiernego egzekwowania roszczeń w sytuacji negocjacji ugodowych lub planowanych postępowań restrukturyzacyjnych,
  
  
• udział w postępowaniach zbiorowych z aktywnym wykonywaniem prawa głosu.
  
  

Dla dłużników:

• identyfikacja i monitoring wszelkich tytułów wykonawczych istniejących wobec spółki,
  
  
• analiza ich wpływu na płynność operacyjną i zdolność do kontynuacji działalności,
  
  
• priorytetowe traktowanie negocjacji z judgement creditors przy restrukturyzacji – jako podmiotów o największym potencjale blokującym.
  
  

Status judgement creditor to jedno z najistotniejszych pojęć w strukturze relacji wierzycielskich, mające wpływ zarówno na przebieg egzekucji indywidualnych, jak i postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Uzyskanie tytułu wykonawczego otwiera przed wierzycielem szereg narzędzi nacisku i możliwości zaspokojenia, jednak jego skuteczność zależy od adekwatnej strategii oraz zdolności dłużnika do obrony swojego majątku.

W procesach sprzedaży przedsiębiorstw, inwestorzy przykładają dużą wagę do obecności takich tytułów – pytając m.in. „jak sprzedać zadłużoną spółkę, jeśli na jej aktywach ciążą zajęcia egzekucyjne?”. Odpowiedzi na te pytania wymagają starannego audytu, negocjacji oraz – niejednokrotnie – zmian zarządczych i prawnych, czego symbolicznym wyrazem jest formuła: „zmienię prezesa i uporządkuję relacje z judgement creditor”.