Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (ang. International Financial Reporting Standards, w skrócie: IFRS) to zbiór ujednoliconych zasad rachunkowości i prezentacji danych finansowych, opracowany przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (IASB) – International Accounting Standards Board – z siedzibą w Londynie. Standardy te mają na celu zapewnienie porównywalności, przejrzystości i wiarygodności sprawozdań finansowych jednostek gospodarczych działających na rynkach międzynarodowych.

IFRS wyznaczają jednolite ramy dla:

• ujęcia, wyceny i prezentacji aktywów i pasywów,
  
  
• rozpoznania przychodów i kosztów,
  
  
• ujawniania informacji mających znaczenie dla użytkowników sprawozdań – w tym wierzycieli, inwestorów, instytucji finansowych i organów regulacyjnych.
  
  

W przeciwieństwie do standardów krajowych (np. ustawa o rachunkowości w Polsce), IFRS mają charakter ponadnarodowy i bazują na zasadach ogólnych (principle-based), a nie na kazuistycznych regułach.

2. Geneza i cel wdrożenia IFRS

Powstanie i rozwój IFRS wiąże się z procesem globalizacji rynków finansowych, potrzebą ujednolicenia zasad sprawozdawczości oraz rosnącą rolą inwestorów transgranicznych. Główne cele wprowadzenia IFRS to:

• zwiększenie zaufania do sprawozdań finansowych publikowanych przez podmioty z różnych jurysdykcji,
  
  
• umożliwienie lepszej oceny kondycji finansowej i poziomu zadłużenia spółek bez względu na kraj rejestracji,
  
  
• stworzenie podstaw do zwiększenia płynności i przejrzystości rynku kapitałowego i rynku długu,
  
  
• ułatwienie transakcji fuzji, przejęć, restrukturyzacji i inwestycji, także tych opartych na analizie zadłużenia netto czy wskaźników finansowych wynikających z IFRS.
  
  

W praktyce, w wielu transakcjach M&A, zarówno strategicznych, jak i „distressed”, warunkiem wstępnym jest dostęp do sprawozdań zgodnych z IFRS. W związku z tym, dla nabywcy, który deklaruje np. kupię zadłużoną spółkę pod restrukturyzację, zgodność z IFRS bywa czynnikiem przesądzającym o decyzji inwestycyjnej.

3. Struktura i zakres IFRS – wybrane standardy

Standardy IFRS dzielą się na:

• Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (IAS) – opracowane przed rokiem 2001,
  
  
• Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (IFRS) – uchwalone po 2001 r.,
  
  
• Interpretacje (IFRIC i SIC) – precyzujące stosowanie standardów w określonych przypadkach.
  
  

Przykładowe kluczowe standardy:

• IAS 1 – prezentacja sprawozdań finansowych,
  
  
• IAS 36 – utrata wartości aktywów (impairment),
  
  
• IFRS 9 – instrumenty finansowe i zasady klasyfikacji zobowiązań,
  
  
• IFRS 15 – przychody z umów z klientami,
  
  
• IFRS 16 – leasing i jego wpływ na zadłużenie bilansowe.
  
  

Każdy ze standardów określa zasady ujmowania, wyceny i prezentacji określonych kategorii bilansowych lub wynikowych, co ma bezpośrednie przełożenie na wiarygodność informacji o zadłużeniu przedsiębiorstwa.

4. Znaczenie IFRS dla oceny zadłużenia przedsiębiorstwa

IFRS zmieniają sposób, w jaki zadłużenie przedsiębiorstwa jest prezentowane, oceniane i rozumiane przez otoczenie biznesowe. W szczególności:

• leasingi finansowe i operacyjne są prezentowane w bilansie jako zobowiązania (IFRS 16),
  
  
• instrumenty finansowe z elementem warunkowym lub konwertowalnym są ujmowane jako kombinacja długu i kapitału (IFRS 9),
  
  
• zobowiązania warunkowe, rezerwy i gwarancje są ujawniane w sposób pełniejszy (IAS 37),
  
  
• odsetki i koszty finansowe są prezentowane jako odrębna część wyniku finansowego, ułatwiając kalkulację wskaźników zadłużenia.
  
  

Dzięki temu możliwe jest sporządzenie realnej mapy ryzyka finansowego przedsiębiorstwa – co jest nieodzowne w transakcjach zakupu, konwersji długu, restrukturyzacji czy decyzjach typu „kupię zadłużoną spółkę z potencjałem”.

5. Wymogi dotyczące stosowania IFRS – kiedy są obligatoryjne?

Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej oraz polskim porządkiem prawnym:

• spółki giełdowe oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu regulowanego mają obowiązek stosować IFRS do jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych (art. 45 ust. 1a ustawy o rachunkowości),
  
  
• inne jednostki mogą dobrowolnie przyjąć IFRS, pod warunkiem ujawnienia tej decyzji i jej stosowania w sposób trwały i jednolity.
  
  

W praktyce, coraz więcej dużych grup kapitałowych, funduszy private equity oraz podmiotów z sektora finansowego decyduje się na wdrożenie IFRS – niezależnie od obowiązku – w celu zwiększenia transparentności i atrakcyjności inwestycyjnej.

6. Przykład praktyczny – wpływ IFRS na zakup spółki zadłużonej

Fundusz inwestycyjny analizował możliwość zakupu spółki przemysłowej posiadającej nominalne zadłużenie w wysokości 45 mln zł. W wyniku analizy IFRS-owego sprawozdania okazało się, że:

• 28 mln zł stanowiły leasingi finansowe ujęte bilansowo, zabezpieczone aktywami trwałymi,
  
  
• 8 mln zł to były zobowiązania warunkowe wynikające z poręczeń, które nie miały charakteru prawnie wymagalnego,
  
  
• pozostałe 9 mln zł zostały skorygowane o rezerwy ujawnione w IAS 37.
  
  

Po przeliczeniu wskaźnika długu netto do EBITDA i uwzględnieniu danych z IFRS, okazało się, że rzeczywisty poziom ryzyka był niższy o około 35%. W konsekwencji fundusz podjął decyzję: kupię zadłużoną spółkę, pod warunkiem pozostania przez 2 lata przy standardach IFRS oraz utrzymania mechanizmu comiesięcznego raportowania.

Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (IFRS) stanowią nie tylko zestaw regulacji rachunkowych, ale przede wszystkim fundament nowoczesnej oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. W warunkach globalizacji, rosnącej liczby transakcji transgranicznych i złożonych struktur finansowania, zgodność ze standardami IFRS:

• zwiększa wiarygodność finansową spółki,
  
  
• ułatwia pozyskanie inwestora lub nabywcy,
  
  
• pozwala lepiej zarządzać informacją o zadłużeniu i ryzyku finansowym,
  
  
• jest często warunkiem niezbędnym dla przeprowadzenia skutecznej transakcji typu distressed asset.
  
  

W praktyce, znajomość i stosowanie IFRS może przesądzić o możliwości skutecznej sprzedaży problematycznego podmiotu. Stąd, jeśli celem jest ukształtowanie procesu w taki sposób, aby zrealizować strategię typu „kupię zadłużoną spółkę z potencjałem do sanacji”, to transparentność wynikająca z IFRS będzie atutem nie do przecenienia.