Gyro factoring, znany również jako faktoring obrotowy, stanowi jedną z odmian faktoringu wykorzystywaną przede wszystkim w zarządzaniu bieżącą płynnością finansową przedsiębiorstwa. Jego główną cechą jest cykliczność oraz automatyzacja finansowania należności handlowych, wynikających z bieżącej działalności operacyjnej firmy, w szczególności w sektorze handlowym, produkcyjnym i usługowym.

Termin „gyro” pochodzi z greki (gyros – obrót, koło) i symbolizuje ciągły ruch kapitału, charakterystyczny dla tego typu faktoringu, który zapewnia przedsiębiorstwu stały dostęp do środków finansowych poprzez sukcesywne przekazywanie faktorowi nowo wystawianych faktur. Gyro factoring różni się tym samym od klasycznych form faktoringu jednorazowego, opartych na sprzedaży pojedynczych wierzytelności, ponieważ przybiera formę ramowej współpracy długoterminowej, w której finansowanie następuje w sposób płynny, proporcjonalny do wartości obrotów generowanych przez faktoranta.

2. Konstrukcja prawna gyro factoringu

Na gruncie polskiego prawa, gyro factoring nie jest uregulowany wprost w ustawodawstwie, lecz funkcjonuje jako typowa umowa nienazwana, zawierana w oparciu o zasadę swobody umów (art. 353¹ Kodeksu cywilnego). Umowa faktoringu obrotowego zawierana jest zazwyczaj w formie pisemnej i zawiera następujące elementy:

• przeniesienie wierzytelności obecnych i przyszłych przez faktoranta na faktora (najczęściej w drodze cesji globalnej),
  
  
• zobowiązanie faktora do finansowania wierzytelności do określonego limitu (limit faktoringowy),
  
  
• ustalenie procedur zgłaszania faktur, ich akceptacji, rozliczeń i regresu,
  
  
• zasady naliczania prowizji, odsetek i kosztów dodatkowych (np. monitoring, windykacja, ubezpieczenie należności),
  
  
• zapisy dotyczące wypowiedzenia i zabezpieczenia umowy (weksel, poręczenie, gwarancja).
  
  

W zależności od konstrukcji, gyro factoring może występować jako:

• faktoring z regresem (ryzyko niewypłacalności dłużnika ponosi faktorant),
  
  
• faktoring bez regresu (faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności odbiorców),
  
  
• faktoring cichy (dłużnik nie jest informowany o cesji),
  
  
• faktoring jawny (cesja notyfikowana dłużnikowi).
  
  

W praktyce faktoring obrotowy stanowi instrument quasi-kredytowy, oparty na cesji przyszłych należności jako zabezpieczeniu finansowania bieżącego.

3. Funkcje gyro factoringu w zarządzaniu płynnością i restrukturyzacją

Faktoring obrotowy pełni wiele istotnych funkcji w procesie zarządzania przedsiębiorstwem, w szczególności:

• funkcję płynnościową – umożliwia natychmiastowe przekształcenie należności w środki pieniężne, co znacząco poprawia cash flow i pozwala regulować zobowiązania na bieżąco,
  
  
• funkcję zabezpieczającą – faktoring często zastępuje klasyczne formy zabezpieczeń (hipoteki, zastawy), co ułatwia zawieranie umów z kontrahentami,
  
  
• funkcję kontrolną – umożliwia efektywny monitoring należności i ogranicza ryzyko przeterminowania wierzytelności,
  
  
• funkcję naprawczą – w ramach procedur restrukturyzacyjnych gyro factoring może stanowić alternatywę dla finansowania bankowego, które staje się często niedostępne dla spółek objętych postępowaniem.
  
  

W tym sensie gyro factoring może stać się elementem strategii wyjścia z kryzysu płynnościowego, a nawet mechanizmem przygotowania spółki do sprzedaży lub wydzielenia. Dla właścicieli firm borykających się z narastającym zadłużeniem, faktoring może stanowić realne narzędzie umożliwiające restrukturyzację strumieni pieniężnych, co bywa szczególnie istotne w kontekście planowania jak pozbyć się zadłużonej spółki – w sposób legalny, płynny i operacyjnie bezpieczny.

4. Zastosowanie gyro factoringu w ramach procedur restrukturyzacyjnych

W polskim porządku prawnym, gyro factoring może być stosowany zarówno przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego, jak i w jego toku, przy spełnieniu określonych warunków:

• w postępowaniu o zatwierdzenie układu (PZU) – faktor może nadal finansować wierzytelności nienaruszające układu,
  
  
• w przyspieszonym postępowaniu układowym – istotne jest wyłączenie cesji wierzytelności z masy układowej,
  
  
• w postępowaniu sanacyjnym – umowy faktoringowe mogą być kontynuowane, o ile nie zostały wypowiedziane wcześniej, a syndyk nie wnosi sprzeciwu.
  
  

Faktoring może również stanowić instrument konwersji należności – faktor może wyrazić zgodę na objęcie jego wierzytelności układem, co ułatwia osiągnięcie większości głosów wymaganej do jego przyjęcia. W niektórych przypadkach gyro factoring pozwala zachować ciągłość operacyjną firmy bez konieczności angażowania nowych linii kredytowych, co ma ogromne znaczenie dla utrzymania wartości przedsiębiorstwa.

5. Ryzyka związane z gyro factoringiem

Pomimo wielu zalet, faktoring obrotowy wiąże się również z ryzykami, które należy starannie uwzględnić przy jego wdrażaniu:

• ryzyko regresu – w przypadku faktoringu z regresem, niewypłacalność kontrahenta może obciążyć dłużnika pierwotnego,
  
  
• ryzyko wypowiedzenia limitu – faktor może ograniczyć lub zakończyć współpracę, jeśli pogorszy się sytuacja finansowa faktoranta,
  
  
• konflikty z innymi wierzycielami – cesja wierzytelności może być sprzeczna z innymi zabezpieczeniami (np. zastawem rejestrowym banku),
  
  
• potencjalna utrata zaufania kontrahentów – szczególnie w faktoringu jawnym, cesja wierzytelności może być odczytana jako sygnał problemów finansowych.
  
  

W sytuacji, gdy gyro factoring jest nieumiejętnie stosowany, może pogłębić problemy płynnościowe spółki – stąd konieczność jego wdrożenia przy wsparciu profesjonalnego doradcy restrukturyzacyjnego.

6. Przykład praktyczny – gyro factoring w spółce logistycznej

Spółka świadcząca usługi logistyczne na rzecz dużych sieci handlowych, posiadająca portfel 70 klientów i miesięczny obrót na poziomie 2 mln zł, utraciła płynność w wyniku gwałtownego wzrostu kosztów paliwa i leasingu. Banki odmówiły przedłużenia linii kredytowej, a dostawcy zaczęli wstrzymywać dostawy.

Zarząd spółki, we współpracy z doradcą, zdecydował o wdrożeniu gyro factoringu bez regresu, z limitem 1,5 mln zł. Umowa przewidywała:

• automatyczną cesję faktur wystawianych na rzecz 30 kluczowych kontrahentów,
  
  
• przelew środków w ciągu 24h od zgłoszenia faktury,
  
  
• finansowanie do 90% wartości wierzytelności.
  
  

Dzięki natychmiastowemu uwolnieniu środków z należności, spółka zyskała oddech płynnościowy i mogła opłacić kluczowych dostawców. Po sześciu miesiącach przystąpiła do postępowania o zatwierdzenie układu, w którym faktor – jako największy wierzyciel – poparł propozycje układowe. Finalnie, spółka została przejęta przez inwestora branżowego, co umożliwiło jej właścicielowi pozbycie się zadłużonej spółki w sposób uporządkowany i korzystny finansowo.

Gyro factoring, jako zaawansowany instrument finansowania obrotowego, stanowi jedno z najbardziej elastycznych i efektywnych narzędzi zarządzania płynnością w przedsiębiorstwie. Jego cykliczny charakter, powiązany bezpośrednio z bieżącymi obrotami handlowymi, sprawia, że jest szczególnie przydatny w dynamicznym środowisku gospodarczym, zwłaszcza w sektorach o dużym wolumenie transakcji i długich terminach płatności.

W kontekście oddłużania przedsiębiorstw, gyro factoring może być zarówno doraźnym wsparciem operacyjnym, jak i elementem strategii restrukturyzacyjnej, który umożliwia nie tylko poprawę wskaźników finansowych, ale również skuteczne przygotowanie podmiotu do sprzedaży, fuzji lub kontrolowanego wycofania się z działalności.

Dla właścicieli firm, którzy poszukują nowoczesnych, elastycznych i legalnych metod na pozbycie się zadłużonej spółki, faktoring obrotowy może stać się istotnym ogniwem całego procesu — od przywrócenia płynności, przez stabilizację, aż po transakcję wyjścia