Budżet restrukturyzacyjny to narzędzie planistyczne i finansowe stosowane w procesach naprawczych przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Jego istotą jest szczegółowe określenie przewidywanych wydatków oraz źródeł finansowania działań mających na celu poprawę sytuacji finansowej i operacyjnej spółki. Zadłużona spółka, będąca w procesie restrukturyzacji, musi nie tylko ograniczyć wydatki, ale także zapewnić płynność finansową na czas wdrażania zmian, co wymaga precyzyjnego zaplanowania budżetu restrukturyzacyjnego.

Odpowiednie skonstruowanie budżetu restrukturyzacyjnego pozwala na:

• Efektywne zarządzanie środkami finansowymi w okresie restrukturyzacji,
• Monitorowanie efektów wdrażanych działań naprawczych,
• Przekonanie wierzycieli i potencjalnych inwestorów do współpracy,
• Minimalizację ryzyka pogłębienia problemów finansowych przedsiębiorstwa,
• Zwiększenie szans na odzyskanie stabilności finansowej i uniknięcie upadłości.

Podstawą prawną dla tworzenia budżetu restrukturyzacyjnego w Polsce są przepisy ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, które określają zasady prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego oraz wyznaczają obowiązki przedsiębiorcy w zakresie planowania działań naprawczych. W ramach procedury restrukturyzacyjnej sporządzenie i wdrożenie budżetu restrukturyzacyjnego może być jednym z kluczowych elementów planu restrukturyzacyjnego, który podlega ocenie przez wierzycieli oraz sąd restrukturyzacyjny.

2. Struktura budżetu restrukturyzacyjnego

Budżet restrukturyzacyjny powinien być dokumentem szczegółowym, uwzględniającym wszystkie aspekty finansowe związane z przeprowadzeniem procesu naprawczego. Można wyróżnić następujące kluczowe elementy budżetu restrukturyzacyjnego:

a) Wydatki restrukturyzacyjne

1. Koszty związane z obsługą zadłużenia – obejmują spłaty zobowiązań według harmonogramu restrukturyzacyjnego, odsetki od zadłużenia oraz koszty negocjacji z wierzycielami.
2. Koszty operacyjne – bieżące wydatki niezbędne do kontynuowania działalności, np. wynagrodzenia pracowników, czynsze, media.
3. Koszty doradztwa restrukturyzacyjnego i prawnego – obejmują wynagrodzenia dla doradców restrukturyzacyjnych, audytorów, prawników i biegłych.
4. Nakłady inwestycyjne – w sytuacji, gdy restrukturyzacja wymaga zmian technologicznych, restrukturyzacji produkcji lub modernizacji infrastruktury.
5. Koszty zmian organizacyjnych – mogą obejmować odprawy pracownicze w przypadku redukcji zatrudnienia, koszty reorganizacji wewnętrznej, szkolenia dla pracowników.

b) Źródła finansowania restrukturyzacji

1. Środki własne przedsiębiorstwa – zadłużona spółka powinna dążyć do jak najefektywniejszego wykorzystania dostępnych zasobów finansowych.
2. Sprzedaż zbędnych aktywów – w ramach budżetu restrukturyzacyjnego mogą zostać zaplanowane transakcje sprzedaży nieruchomości, maszyn, udziałów w innych spółkach czy praw własności intelektualnej.
3. Renegocjacja zobowiązań – zmniejszenie obciążeń finansowych poprzez ugody z wierzycielami lub konwersję długu na udziały.
4. Finansowanie zewnętrzne – kredyty restrukturyzacyjne, emisja obligacji, wsparcie inwestorów zewnętrznych, funduszy inwestycyjnych lub programów pomocowych.

3. Budżet restrukturyzacyjny w praktyce – przykład

Przykład: Spółka transportowa X, będąca w kryzysie finansowym, utraciła zdolność do bieżącego regulowania zobowiązań wobec dostawców paliwa i leasingodawców. W celu uniknięcia upadłości, zarząd spółki zdecydował o rozpoczęciu postępowania sanacyjnego i opracowaniu szczegółowego budżetu restrukturyzacyjnego.

Plan budżetowy spółki X przewidywał:

• Redukcję kosztów operacyjnych poprzez renegocjację stawek za wynajem biur oraz outsourcing usług administracyjnych.
• Sprzedaż 20% floty pojazdów w celu wygenerowania dodatkowych środków finansowych i zmniejszenia kosztów leasingu.
• Renegocjację warunków spłaty zobowiązań leasingowych, co pozwoliło na obniżenie miesięcznych rat i wydłużenie okresu spłaty długu.
• Poszukiwanie inwestora zainteresowanego nabyciem udziałów w spółce, co umożliwiło pozyskanie dodatkowego kapitału.

Dzięki wdrożeniu budżetu restrukturyzacyjnego spółka X poprawiła płynność finansową i uniknęła postępowania upadłościowego.

4. Znaczenie budżetu restrukturyzacyjnego dla zadłużonej spółki

Zadłużona spółka, która nie posiada jasno określonego budżetu restrukturyzacyjnego, może napotkać poważne trudności w negocjacjach z wierzycielami oraz instytucjami finansowymi. Planowanie i wdrażanie budżetu restrukturyzacyjnego jest więc kluczowym elementem strategii naprawczej każdej firmy.

Korzyści wynikające z dobrze skonstruowanego budżetu restrukturyzacyjnego obejmują:

• Poprawę transparentności finansowej, co zwiększa szanse na uzyskanie wsparcia inwestorów i wierzycieli.
• Zwiększenie kontroli nad przepływami finansowymi i eliminację zbędnych wydatków.
• Umożliwienie skutecznego wdrożenia strategii naprawczej i uniknięcie likwidacji przedsiębiorstwa.
• Wzmocnienie pozycji negocjacyjnej przedsiębiorstwa w rozmowach z bankami i kontrahentami.

5. Wyzwania związane z budżetem restrukturyzacyjnym

Mimo licznych korzyści, stworzenie i realizacja budżetu restrukturyzacyjnego wiąże się z wieloma wyzwaniami. Do najczęściej występujących problemów należą:

• Niedoszacowanie kosztów restrukturyzacji, co prowadzi do konieczności poszukiwania dodatkowego finansowania.
• Trudności w uzyskaniu zgody wierzycieli na zmiany w harmonogramie spłat zobowiązań.
• Ryzyko wystąpienia nieprzewidzianych kosztów, takich jak odprawy dla zwalnianych pracowników czy kary umowne za zerwanie kontraktów.
• Ograniczone możliwości pozyskania kapitału dla zadłużonej spółki, szczególnie w sektorach o wysokim ryzyku inwestycyjnym.

Budżet restrukturyzacyjny jest kluczowym narzędziem finansowym wykorzystywanym w procesach naprawczych, zwłaszcza w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo kwalifikowane jest jako zadłużona spółka. Jego rzetelne przygotowanie i konsekwentna realizacja stanowią fundament skutecznej restrukturyzacji, umożliwiając poprawę płynności finansowej, odzyskanie zaufania wierzycieli oraz uniknięcie likwidacji przedsiębiorstwa. Odpowiednia konstrukcja budżetu restrukturyzacyjnego zwiększa szanse na powodzenie działań naprawczych i przyczynia się do długoterminowej stabilizacji finansowej restrukturyzowanego podmiotu