Błąd w zarządzaniu, określany także jako mismanagement, oznacza działania lub zaniechania organów zarządzających przedsiębiorstwa, które prowadzą do niekorzystnych skutków gospodarczych, finansowych lub prawnych dla zarządzanej jednostki. W polskim systemie prawnym, pojęcie to nie posiada precyzyjnej definicji ustawowej, lecz powszechnie rozumiane jest jako naruszenie zasad należytej staranności wynikających z art. 293 § 2 Kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH) lub art. 483 KSH w odniesieniu do spółek akcyjnych.

W praktyce obrotu gospodarczego błędy w zarządzaniu mogą mieć różnorodną postać i intensywność. Najczęściej polegają na podejmowaniu nieracjonalnych decyzji inwestycyjnych, nieprzestrzeganiu procedur wewnętrznych, niedostatecznej kontroli finansowej, nierzetelności przy zawieraniu umów handlowych, czy też niewłaściwym reagowaniu na sygnały o zagrożeniu płynności przedsiębiorstwa. W efekcie, mismanagement skutkuje poważnymi konsekwencjami w postaci pogorszenia sytuacji ekonomicznej spółki, zwiększenia poziomu jej zadłużenia oraz utraty zaufania inwestorów, kontrahentów i wierzycieli.

Odpowiedzialność prawna członków zarządu za błędy w zarządzaniu regulowana jest w szczególności przepisami KSH, które stanowią, że członek zarządu powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dochować staranności wynikającej z zawodowego charakteru działalności oraz uwzględniać interesy spółki. Naruszenie tej zasady rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą członków zarządu na podstawie art. 293 § 1 KSH w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub art. 483 § 1 KSH w spółce akcyjnej. W szczególnie rażących przypadkach, działania takie mogą być także podstawą odpowiedzialności karnej wynikającej z przepisów Kodeksu karnego lub ustawy Prawo upadłościowe, zwłaszcza w sytuacji, gdy błędy te skutkowały utratą płynności lub niewypłacalnością przedsiębiorstwa.

Z punktu widzenia oddłużania przedsiębiorstw, prawidłowa identyfikacja błędów w zarządzaniu jest kluczowa dla podjęcia skutecznych działań naprawczych. Analiza dotychczasowych błędów pozwala nie tylko ocenić skalę odpowiedzialności osób zarządzających, lecz również ustalić optymalny kierunek restrukturyzacji lub innych procesów naprawczych, które mogą obejmować renegocjację warunków umów z wierzycielami, sprzedaż aktywów nieproduktywnych, pozyskanie nowego inwestora, czy nawet – w szczególnie trudnych sytuacjach – sprzedaż przedsiębiorstwa jako całości, w tym także potencjalnym inwestorom zainteresowanym ofertami typu „kupię zadłużoną spółkę”.

Błędy zarządu są także często przedmiotem oceny przez biegłych sądowych w toku postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych. Na podstawie analizy dokumentacji księgowej, umów handlowych oraz innych dokumentów operacyjnych, biegli oceniają, czy dane działania lub zaniechania organów zarządzających mogły mieć bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy z zaistniałą sytuacją finansową przedsiębiorstwa. W przypadku potwierdzenia takiego związku, wnioski biegłych mogą mieć istotny wpływ na decyzje podejmowane przez sąd oraz wierzycieli dotyczące dalszych działań wobec spółki.

W procesach restrukturyzacji, zidentyfikowanie błędów zarządczych umożliwia również podjęcie skutecznych negocjacji z wierzycielami, którzy mogą być bardziej skłonni do współpracy, jeżeli przedstawiony zostanie rzetelny plan naprawczy obejmujący usunięcie źródeł dotychczasowych problemów. W takim kontekście potencjalni inwestorzy, rozważający wejście kapitałowe do spółki w trudnej sytuacji finansowej, mogą traktować dobrze zidentyfikowane błędy zarządcze jako okazję inwestycyjną, co znajduje odzwierciedlenie w ogłoszeniach typu „kupię zadłużoną spółkę”, stanowiących formę specjalistycznego zainteresowania inwestycyjnego.

Na gruncie prawa cywilnego błędy w zarządzaniu mogą prowadzić do odpowiedzialności deliktowej oraz kontraktowej zarządu. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków wynikających z umowy spółki, regulaminów wewnętrznych lub ustawy, członkowie zarządu mogą być zobowiązani do naprawienia szkód wyrządzonych spółce oraz jej wierzycielom. W praktyce sądowej coraz częściej spotykane są sprawy, w których wierzyciele występują przeciwko zarządom spółek z roszczeniami o naprawienie szkód wynikających właśnie z błędów w zarządzaniu, takich jak nieuzasadnione zadłużanie się, nierozsądne inwestycje czy celowe działania na szkodę spółki.

Z punktu widzenia procesu due diligence, w sytuacji gdy potencjalny inwestor jest zainteresowany zakupem zadłużonego przedsiębiorstwa – deklarując np. „kupię zadłużoną spółkę” – identyfikacja błędów w zarządzaniu pozwala na właściwe oszacowanie ryzyka inwestycyjnego oraz podjęcie racjonalnych decyzji gospodarczych. W praktyce inwestycyjnej profesjonalnych podmiotów zajmujących się nabywaniem zadłużonych aktywów, analiza błędów zarządczych jest kluczowym elementem oceny rzeczywistej wartości przedsiębiorstwa oraz możliwości efektywnego przeprowadzenia działań naprawczych po dokonaniu transakcji.

Należy również wskazać, że w kontekście publiczno-prawnym, błędy w zarządzaniu mogą skutkować odpowiedzialnością administracyjną oraz podatkową, szczególnie w sytuacji nieterminowego regulowania zobowiązań publicznoprawnych lub niedopełnienia obowiązków sprawozdawczych wynikających z ustaw podatkowych. W efekcie przedsiębiorstwo może być narażone na sankcje administracyjne oraz postępowania egzekucyjne, co jeszcze bardziej pogłębia jego kryzys finansowy.

Podsumowując, błędy w zarządzaniu stanowią jedną z głównych przyczyn powstawania i pogłębiania problemów finansowych przedsiębiorstw. Ich identyfikacja oraz skuteczne eliminowanie są podstawą do przeprowadzenia procesu oddłużenia i restrukturyzacji. Dla potencjalnych inwestorów specjalizujących się w restrukturyzacji zadłużonych podmiotów, deklarujących gotowość do inwestycji typu „kupię zadłużoną spółkę”, prawidłowa analiza błędów zarządu jest kluczowym elementem oceny ryzyka inwestycyjnego oraz możliwości odbudowy wartości przedsiębiorstwa. W konsekwencji, właściwe reagowanie na błędy zarządcze oraz precyzyjne określenie odpowiedzialności za ich powstanie są niezbędnymi działaniami, które umożliwiają skuteczne oddłużenie, ochronę interesów wierzycieli, jak również zabezpieczenie członków zarządu przed ewentualną odpowiedzialnością prawną z tytułu podjętych decyzji.