Jak finansować zadłużoną spółkę?

Prowadzenie spółki, która wpadła w sidła zadłużenia, to jedno z najtrudniejszych doświadczeń dla każdego przedsiębiorcy. Presja wierzycieli, problemy z płynnością, widmo upadłości – to wszystko spędza sen z powiek. W takich chwilach naturalnym odruchem jest poszukiwanie dodatkowego finansowania, które mogłoby stać się kołem ratunkowym, pozwalającym firmie złapać oddech, przeprowadzić restrukturyzację i wrócić na ścieżkę rentowności. Jednak sfinansowanie zadłużonej spółki jest zadaniem niezwykle trudnym, ponieważ tradycyjne źródła kapitału, takie jak banki, stają się zazwyczaj niedostępne lub bardzo ostrożne. Czy istnieją zatem inne drogi i jakie warunki trzeba spełnić, aby pozyskać środki w tak trudnej sytuacji?

Tradycyjne źródła finansowania – dlaczego drzwi są często zamknięte?

Gdy spółka jest zadłużona, jej wiarygodność kredytowa drastycznie spada. Banki i inne instytucje finansowe, oceniając ryzyko, bardzo niechętnie udzielają kredytów czy pożyczek podmiotom o zachwianej płynności i negatywnej historii. Zabezpieczenia, nawet jeśli spółka je posiada, mogą być już obciążone na rzecz dotychczasowych wierzycieli. Dlatego pozyskanie standardowego kredytu bankowego na ratowanie zadłużonej firmy jest zazwyczaj bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Podobnie wygląda sytuacja z leasingiem czy faktoringiem – firmy oferujące te usługi również dokładnie analizują kondycję finansową klienta.

Wewnętrzne źródła finansowania – poszukiwanie rezerw w samej spółce

Zanim zaczniesz szukać kapitału na zewnątrz, pierwszym krokiem powinno być dogłębne przeanalizowanie możliwości wygenerowania środków wewnątrz samej spółki. To często najtrudniejsza, ale i najzdrowsza droga. Co można zrobić? Przede wszystkim radykalna restrukturyzacja kosztów – renegocjacja umów z dostawcami, optymalizacja procesów, redukcja zbędnych wydatków. Kolejnym krokiem jest poprawa zarządzania należnościami – skuteczniejsza windykacja od kontrahentów, skracanie terminów płatności. Warto również rozważyć sprzedaż zbędnych aktywów, które nie są kluczowe dla podstawowej działalności spółki – np. nieużywanych maszyn, nieruchomości czy zapasów. Choć te działania wymagają czasu i determinacji, mogą uwolnić pewne środki i poprawić płynność.

Dokapitalizowanie przez dotychczasowych wspólników – test wiary w firmę

Jeśli spółka ma perspektywy na wyjście z kryzysu, a dotychczasowi wspólnicy (w przypadku spółki z o.o. lub akcyjnej) wierzą w jej potencjał i dysponują prywatnymi środkami, mogą rozważyć dokapitalizowanie spółki. Może to przyjąć formę dopłat (w sp. z o.o., jeśli umowa spółki to przewiduje), podwyższenia kapitału zakładowego poprzez wniesienie nowych wkładów pieniężnych lub niepieniężnych, albo udzielenia spółce pożyczki przez wspólnika. Takie działania nie tylko dostarczają spółce potrzebnych środków, ale także wysyłają pozytywny sygnał do wierzycieli i potencjalnych inwestorów, świadczący o zaangażowaniu właścicieli w ratowanie firmy.

Inwestor zewnętrzny – anioł biznesu czy fundusz specjalistyczny?

Gdy wewnętrzne rezerwy i możliwości dotychczasowych wspólników są niewystarczające, konieczne staje się poszukiwanie inwestora zewnętrznego. Kto może być zainteresowany sfinansowaniem zadłużonej spółki?

• Aniołowie biznesu: To prywatni inwestorzy, często doświadczeni przedsiębiorcy, którzy inwestują własne środki w firmy na wczesnym etapie rozwoju lub w te z potencjałem, ale znajdujące się w trudnej sytuacji. Oprócz kapitału, często wnoszą również swoje doświadczenie i kontakty.

• Fundusze Private Equity / Venture Capital (specjalizujące się w restrukturyzacjach): Niektóre fundusze inwestycyjne specjalizują się w przejmowaniu i restrukturyzacji spółek w trudnej sytuacji (tzw. fundusze „distressed assets” lub „turnaround”). Inwestują one kapitał, ale zazwyczaj oczekują w zamian znaczącego pakietu udziałów/akcji i aktywnego udziału w zarządzaniu procesem naprawczym.

• Inwestorzy branżowi: Konkurent lub firma z branży pokrewnej może być zainteresowana przejęciem lub dokapitalizowaniem zadłużonej spółki, jeśli widzi w tym korzyści strategiczne (np. dostęp do rynku, technologii, eliminacja konkurencji).

Pozyskanie inwestora zewnętrznego do zadłużonej spółki jest jednak bardzo trudne. Wymaga to przygotowania wiarygodnego planu restrukturyzacji, który przekona inwestora o realnych szansach na odzyskanie rentowności i zwrot z jego inwestycji. Inwestor będzie oczekiwał pełnej transparentności i przeprowadzi szczegółowe badanie due diligence.

Finansowanie pomostowe i pożyczki restrukturyzacyjne – dla kogo?

W niektórych sytuacjach, zwłaszcza gdy spółka jest już w trakcie formalnego postępowania restrukturyzacyjnego (np. sanacji), może pojawić się możliwość uzyskania finansowania pomostowego lub specjalistycznych pożyczek restrukturyzacyjnych. Są to produkty oferowane przez wyspecjalizowane instytucje finansowe lub fundusze, przeznaczone na wsparcie bieżącej działalności firmy w okresie transformacji i realizację planu naprawczego. Uzyskanie takiego finansowania jest jednak obwarowane wieloma warunkami i wymaga przedstawienia bardzo solidnego planu restrukturyzacji.

Co z długiem? Renegocjacja i układ z wierzycielami

Pozyskanie nowego finansowania to jedno, ale równie ważne, a często ważniejsze, jest uregulowanie istniejących długów. Rzadko kiedy nowe środki wystarczą na spłatę wszystkich zaległości. Dlatego kluczowym elementem procesu ratowania zadłużonej spółki jest renegocjacja warunków spłaty z dotychczasowymi wierzycielami lub dążenie do zawarcia układu w ramach formalnego postępowania restrukturyzacyjnego. Układ może przewidywać np. częściowe umorzenie długów, rozłożenie ich na raty, konwersję wierzytelności na udziały/akcje. Bez porozumienia z wierzycielami, nawet pozyskanie nowego kapitału może okazać się niewystarczające.

Formalne postępowania restrukturyzacyjne jako droga do finansowania?

Warto pamiętać, że samo wszczęcie formalnego postępowania restrukturyzacyjnego (np. postępowania o zatwierdzenie układu, przyspieszonego postępowania układowego, postępowania układowego czy sanacyjnego) może ułatwić pozyskanie finansowania. Dzieje się tak dlatego, że postępowania te dają spółce ochronę przed egzekucją komorniczą, pozwalają na zawarcie układu z wierzycielami i stwarzają bardziej przewidywalne ramy dla potencjalnych inwestorów. Nowe finansowanie udzielone spółce w trakcie sanacji może nawet korzystać z pewnych przywilejów w zaspokajaniu.

Sfinansowanie zadłużonej spółki to niezwykle trudne zadanie, ale nie zawsze niemożliwe. Wymaga ono przede wszystkim realistycznej oceny sytuacji, wiarygodnego planu naprawczego oraz ogromnej determinacji. Tradycyjne źródła finansowania są zazwyczaj niedostępne, dlatego trzeba szukać alternatyw – od wewnętrznych rezerw, przez dokapitalizowanie przez wspólników, po pozyskanie wyspecjalizowanych inwestorów zewnętrznych. Kluczowe jest również jednoczesne dążenie do porozumienia z dotychczasowymi wierzycielami. W wielu przypadkach niezbędne okaże się wsparcie profesjonalnych doradców restrukturyzacyjnych i prawnych, którzy pomogą wybrać najlepszą strategię i przeprowadzić spółkę przez ten skomplikowany proces.