Biuro Obsługi Klienta 24h/7
+48 500 275 000

Liquidation preference (preferencja w likwidacji)

Pojęcie liquidation preference (preferencja w likwidacji) stanowi jedno z kluczowych zagadnień na styku prawa korporacyjnego, finansowania prywatnego oraz zarządzania kryzysowego w spółkach kapitałowych. Termin ten, wywodzący się z anglosaskiego porządku prawnego, odnosi się do kontraktowego lub ustawowego pierwszeństwa określonej grupy inwestorów – zwykle akcjonariuszy uprzywilejowanych – do otrzymania określonych kwot (lub udziału w masie likwidacyjnej) w przypadku rozwiązania, likwidacji, sprzedaży spółki, lub też ogłoszenia jej upadłości.

W szczególności, instytucja ta nabiera praktycznego znaczenia w sytuacjach restrukturyzacyjnych, przy transakcjach typu „sprzedam zadłużoną spółkę” czy „kupię firmę z długami”, kiedy to interesy inwestorów prywatnych, funduszy VC, wierzycieli oraz udziałowców uprzywilejowanych zaczynają wchodzić w kolizję w obliczu nadchodzącego zdarzenia likwidacyjnego.

2. Charakter prawny preferencji likwidacyjnej

Preferencja w likwidacji ma zazwyczaj charakter umowny, choć może również wynikać z przepisów prawa spółek, statutu lub umowy spółki. Jej podstawowa funkcja to ochrona interesów inwestorów, którzy objęli udziały lub akcje w podwyższeniu kapitału zakładowego – często w fazie wysokiego ryzyka inwestycyjnego – i którzy oczekują, że w przypadku likwidacji spółki odzyskają określoną kwotę in priority względem udziałowców zwykłych.

Preferencje likwidacyjne są zatem istotnym instrumentem zarządzania ryzykiem inwestycyjnym, równoważącym asymetrię informacyjną oraz ograniczoną kontrolę inwestora nad operacyjną działalnością spółki.

3. Typowe modele liquidation preference

W zależności od zapisów umowy inwestycyjnej lub umowy spółki, można wyróżnić kilka głównych modeli preferencji likwidacyjnej:

a) Non-participating preference (nieuczestnicząca preferencja)

Inwestor zyskuje prawo do zwrotu zainwestowanego kapitału (lub wielokrotności tej kwoty), ale nie uczestniczy w dalszym podziale masy likwidacyjnej.

b) Participating preference (uczestnicząca preferencja)

Po odzyskaniu pierwotnego wkładu, inwestor uczestniczy dodatkowo w dalszym podziale wartości, proporcjonalnie do posiadanego udziału.

c) Multiple preference (preferencja wielokrotna)

Preferencja przyznaje inwestorowi prawo do otrzymania kwoty będącej wielokrotnością jego inwestycji – np. 2x lub 3x – co często jest przedmiotem negocjacji w rundach finansowania typu seed, series A i B.

d) Capped participation (uczestnictwo z limitem)

Model hybrydowy – inwestor odzyskuje kapitał oraz uczestniczy w dalszym podziale, ale tylko do określonego limitu zwrotu.

4. Znaczenie liquidation preference w restrukturyzacji i upadłości

W procesach restrukturyzacyjnych i upadłościowych, liquidation preference zyskuje wymiar praktyczny i potencjalnie kontrowersyjny. Może bowiem wpływać na:

  • kolejność zaspokojenia inwestorów względem pozostałych wierzycieli,

  • strukturę i wykonalność układu z wierzycielami,

  • atrakcyjność spółki dla inwestorów typu distress (np. funduszy deklarujących: „kupię firmę z długami i preferencją inwestora”),

  • wartość rezydualną dla wspólników nieuprzywilejowanych, których interesy mogą zostać zepchnięte na dalszy plan.

Co więcej, liquidation preference może zostać skutecznie dochodzona przed sądem upadłościowym, jeśli zostanie odpowiednio skonstruowana w umowie korporacyjnej oraz powiązana z konkretnymi prawami majątkowymi – np. jako wierzytelność warunkowa.

5. Przykład zastosowania w praktyce

Załóżmy, że fundusz X zainwestował 5 mln zł w spółkę Y sp. z o.o. na etapie pre-revenue, uzyskując udziały uprzywilejowane z klauzulą 2x liquidation preference. W umowie zastrzeżono, że w razie likwidacji spółki fundusz X otrzyma w pierwszej kolejności 10 mln zł, zanim jakiekolwiek środki zostaną podzielone między pozostałych udziałowców.

Gdy spółka Y popadła w zadłużenie i ogłosiła zamiar przeprowadzenia postępowania o zatwierdzenie układu, pojawiły się oferty typu „sprzedam zadłużoną spółkę z portfelem patentów”. Inwestorzy analizujący przejęcie, poszukując informacji (np. „szukam prezesa do przejęcia zadłużonej spółki z preferencją”), musieli uwzględnić potencjalne roszczenie funduszu X do masy likwidacyjnej. Ostatecznie fundusz zgodził się na konwersję preferencji na dług podporządkowany w zamian za udział w nowej strukturze właścicielskiej.

6. Liquidation preference a instrumenty finansowe i struktury inwestycyjne

Preferencja likwidacyjna może być powiązana z różnymi instrumentami finansowymi, m.in.:

  • akcjami uprzywilejowanymi (preferred shares),

  • obligacjami zamiennymi,

  • instrumentami mezzanine (z komponentem udziałowym),

  • pożyczkami partycypacyjnymi, które w razie zdarzenia likwidacyjnego przekształcają się w roszczenia o zwrot z masy upadłości.

Dla inwestorów typu private equity, instytucjonalnych funduszy restrukturyzacyjnych czy venture capital, zapisanie preferencji likwidacyjnej staje się zabezpieczeniem strategicznym, które może być kartą przetargową w negocjacjach dotyczących przejęcia udziałów lub udziału w konwersji zadłużenia.

W praktyce, coraz więcej ofert inwestycyjnych – szczególnie tych obejmujących spółki w kryzysie – zawiera zwrotne zapytania w stylu: „czy istnieje uprzywilejowanie inwestora w zakresie liquidation preference?” lub „czy przewidziano możliwość rezygnacji z preferencji w zamian za natychmiastową pożyczkę dla zadłużonej firmy?”

7. Preferencja likwidacyjna w polskim porządku prawnym – aspekty praktyczne i orzecznictwo

Choć instytucja liquidation preference nie została bezpośrednio zdefiniowana w polskim ustawodawstwie, to jej odpowiedniki można odnaleźć w:

  • art. 174 i art. 351 Kodeksu spółek handlowych – dotyczących uprzywilejowania udziałów,

  • art. 470 i n. Kodeksu cywilnego – w zakresie warunkowych zobowiązań majątkowych,

  • doktrynie i orzecznictwie dotyczącym swobody kontraktowania oraz zasady pacta sunt servanda.

W praktyce sądowej pojawiają się sprawy, w których inwestor dochodzi preferencyjnego zwrotu zainwestowanych środków na podstawie umowy inwestycyjnej – o ile dokument został zawarty w formie aktu notarialnego lub innej formie szczególnej, umożliwiającej skuteczne powołanie się na jego treść w postępowaniu upadłościowym.

8. Problemy praktyczne i kontrowersje

Instytucja preferencji w likwidacji nie jest pozbawiona kontrowersji. Najczęściej spotykane problemy to:

  • konflikt interesów między inwestorem uprzywilejowanym a wspólnikami zwykłymi,

  • brak transparentności zapisów w umowie spółki,

  • sprzeczność z zasadą równego traktowania wspólników, szczególnie w spółkach niepublicznych,

  • brak notarialnego umocowania zapisów, co skutkuje ich nieskutecznością wobec masy upadłości,

  • nadużywanie klauzul multiple preference, co może odstraszać kolejnych inwestorów lub blokować restrukturyzację.

Liquidation preference to narzędzie o ogromnym znaczeniu praktycznym – szczególnie w warunkach gospodarczych niepewności, postępujących zatorów płatniczych oraz rosnącej liczby transakcji typu „sprzedam zadłużoną spółkę”, „kupię firmę z długami”, „zmienię prezesa i restrukturyzuję majątek”.

Dla inwestorów preferencja ta stanowi formę quasi-zabezpieczenia, a dla dotychczasowych właścicieli – ryzyko utraty kontroli nad masą likwidacyjną. Kluczowe jest zatem jej odpowiednie ukształtowanie – zarówno od strony prawnej, jak i finansowej – oraz uwzględnienie w strategii negocjacyjnej każdej transakcji restrukturyzacyjnej.

Nie chcesz sprzedawać spółki lub firmy? Skorzystaj z innej formy pomocy i uratuj swój biznes!

Firma Bez Długów

Specjalizujemy się w procedurze sprzedaży spółek, co może stanowić optymalne rozwiązanie dla Ciebie i Twojego biznesu

Kontakt z nami

Zapraszamy do kontaktu z naszym Biurem Obsługi Klienta od poniedziałku do piątku 08:00 – 16:00.

W sprawach nagłych

© 2025 · Firma Bez Długów · Wszelkie prawa zastrzeżone.

Litera A:

  • Abonament finansowy
  • Absolutorium dla zarządu
  • Akcja kredytowa
  • Aktywa obrotowe
  • Amortyzacja długu
  • Analiza finansowa
  • Aport
  • Aspiracje kredytowe
  • Audyt zadłużenia
  • Autonomia finansowa

Litera B:

  • Bariery finansowe
  • Bilans długu
  • Bilans płynności
  • Budżetowanie
  • Bieżąca wartość netto (NPV)
  • Bieżąca zdolność kredytowa
  • Błędy inwestycyjne

 

Skorzystaj z darmowej konsultacji prawnej!

Zadzwoń i umów się na konsultację!