Sprzedaż spółki - kiedy nie jest to możliwe?

Sprzedaż spółki, zwłaszcza tej z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.), jest powszechną praktyką. Można sprzedać nawet spółkę z problemami finansowymi, ale nie zawsze jest to łatwe, a w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe. Sukces transakcji zależy od wielu czynników, a kluczowe jest zrozumienie, kiedy sprzedaż jest realna, a kiedy napotka na nieprzekraczalne bariery.

Kiedy sprzedaż zadłużonej spółki jest utrudniona lub niemożliwa?

1. Brak jakiejkolwiek wartości spółki: Spółka może mieć tak duże długi, że jej majątek (aktywa) jest mniejszy niż zobowiązania (pasywa). W takiej sytuacji mówimy o ujemnym kapitale własnym. Jeśli spółka nie ma żadnych perspektyw na poprawę sytuacji, nie generuje przychodów, nie posiada wartościowych aktywów (np. nieruchomości, maszyn, patentów, know-how, silnej marki, bazy klientów), to znalezienie nabywcy graniczy z cudem. Kto chciałby kupić „pustą skorupę” z długami?

2. Postępowanie upadłościowe: Jeśli wobec spółki toczy się postępowanie upadłościowe, jej sprzedaż jest niemożliwa bez zgody syndyka. Syndyk zarządza majątkiem upadłej spółki i jego celem jest zaspokojenie wierzycieli, a nie sprzedaż spółki jako całości. Sprzedaż poszczególnych składników majątku spółki w toku upadłości jest możliwa, ale to już nie jest sprzedaż spółki.

3. Postępowanie restrukturyzacyjne bez zgody: Podobnie jak w przypadku upadłości, jeżeli restrukturyzacja jest w toku, a kluczowi wierzyciele lub nadzorca/zarządca nie zgodzą się na sprzedaż, to taka sprzedaż będzie niemożliwa.

4. Brak zgody wspólników: W przypadku spółki z o.o. do sprzedaży udziałów (czyli de facto sprzedaży spółki) potrzebna jest zgoda wspólników, wyrażona w formie uchwały zgromadzenia wspólników. Jeśli umowa spółki nie stanowi inaczej, wymagana jest większość głosów. Jeśli nie ma zgody wspólników, sprzedaż jest niemożliwa.

5. Ograniczenia umowne: Umowa spółki lub umowy zawarte przez spółkę (np. umowy kredytowe, umowy z kluczowymi kontrahentami) mogą zawierać klauzule ograniczające lub wręcz zakazujące sprzedaży udziałów (np. prawo pierwokupu, prawo pierwszeństwa, zgoda na zmianę wspólnika). Naruszenie tych klauzul może skutkować nieważnością transakcji.

6. Brak transparentności i ukrywanie problemów: Próba zatajenia przed potencjalnym nabywcą prawdziwej sytuacji finansowej spółki (np. ukrywanie długów, fałszowanie dokumentów) to prosta droga do katastrofy. Nabywca, który dowie się o oszustwie, może wycofać się z transakcji, a nawet dochodzić odszkodowania. Uczciwość i transparentność to podstawa – nawet (a może zwłaszcza) przy sprzedaży zadłużonej spółki.

7. Odpowiedzialność członków zarządu: Członkowie zarządu spółki z o.o. ponoszą odpowiedzialność za jej zobowiązania, jeśli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Potencjalny nabywca może obawiać się, że wierzyciele spółki skierują swoje roszczenia do niego, jako do nowego właściciela. Chociaż przejmuje on firmę, to nie dług. Odpowiedzialność spada na członków zarządu, którzy w danym czasie, gdy powstało zobowiązanie, pełnili funkcję.

8. Zła reputacja spółki: Jeśli spółka ma bardzo złą reputację (np. z powodu nierzetelności, oszustw, konfliktów z kontrahentami), znalezienie nabywcy będzie niezwykle trudne. Nikt nie chce kupować „kota w worku” z problemami wizerunkowymi.

9. Bardzo specyficzna działalność: Spółki działające w bardzo niszowych branżach, wymagających specjalistycznej wiedzy i doświadczenia, mogą być trudniejsze do sprzedania, zwłaszcza jeśli są zadłużone. Potencjalny nabywca musi nie tylko chcieć kupić spółkę, ale także być w stanie nią zarządzać.

10. Zobowiązania publicznoprawne Jeżeli spółka posiada zaległości wobec ZUS lub US, nabywca udziałów, będzie odpowiadać solidarnie ze zbywcą, za zobowiązania powstałe do dnia zbycia.

Podsumowanie

Sprzedaż zadłużonej spółki jest możliwa, ale wymaga starannego przygotowania, transparentności i znalezienia nabywcy, który dostrzeże w niej potencjał – mimo problemów. Istnieją jednak sytuacje, w których sprzedaż jest niemożliwa lub skrajnie utrudniona. Warto o tym pamiętać, podejmując decyzję o sprzedaży lub szukając alternatywnych rozwiązań (np. restrukturyzacja, upadłość). Zawsze warto skonsultować się z prawnikiem i doradcą restrukturyzacyjnym.